or also

   tendō (old also tennō） tetendī, tentus, or (late) tēnsus, ere    [2 TA-], to stretch, make tense, stretch out, spread out, distend, extend: plagas: quia non rete accipitri tennitur, T.: retia cervis, O.: arcum, keep bent, H.: tendere doctior arcūs, O.: vela, swell, V.: cubilia, spread, H.: tenta ubera, distended, H.—Of tents, to spread out, pitch, erect: praetorium, Cs.— To stretch out, present, offer, reach, extend: manūs ad templa: bracchia caelo, O.: ad legatos supplices manūs, Cs.: vobis manūs: supinas manūs, L.: dexteram Italiae, reaches: civibus lucem ingeni sui, to tender: patri Iulum, hold out, V.— To aim, direct, shoot, drive: Quo tendant ferrum, V.: sagittas Arcu, H.: spicula cornu, V. — To string, tune: barbiton, H.—Fig., to lay, contrive, devise: insidiae tenduntur alicui, are laid.— To press, strain: ultra Legem tendere opus, i. e. press to extravagance, H.: Aestivam sermone benigno noctem, protract, H.—Of a way or course, to direct, pursue, turn, wend: iter ad naves, V.: unde et quo cursum, L.— To direct oneself, hold a course, aim, strive, go, move, march, drive, tend, bend: Venusiam: cursuque amens ad limina tendit, V.: ad castra, L.: unde venis? et Quo tendis? H.— To extend, stretch, reach: (via), quae sub moenia tendit, V.— To set up tents, be under tents, be encamped, encamp: sub vallo, Cs.: legio latis tendebat in arvis, V.: in angusto, L.: laxius, Cu.— Fig., to aim, strive, be directed, be inclined, tend: ad reliqua alacri animo: ad altiora, L.: ad eloquium, O.: cum alii alio tenderent, L.: Non dices, quorsum haec tendant, tend, H.— To be persistent, make exertion, exert oneself, strive, endeavor, contend, struggle: miles tendere inde ad iurgium, persists, T.: vasto certamine tendunt, V.: videt Catilinam magnā vi tendere, S.: patres, adversus quos tenderet, L.: senatu minus in praeturā tendente, making less opposition in the case of the praetorship, L.: quid tendit? cum efficere non possit, ut, etc., what does he strive for?: nihil illi tendere contra, V.: manibus tendit divellere nodos, V.: Ire foras tendebat frustra, H.: captae civitati leges imponere, L.: aqua tendit rumpere plumbum, H.

    simul adv.    [3 SA-], at the same time, together, at once, simultaneously: multa concurrunt simul, T.: Eamus, et simul consilium volo capere, i. e. while going, T.: tres simul soles effulserunt, L.: duo consules simul ex Italiā eiecti: simul omnibus portis (Gracchus) erupit, L.: multarum simul civitatium legati Romam convenerunt, L.—Followed by cum, together with (cf. unā with cum): Simul consilium cum re amisti, T.: testamentum (Cyri) simul obsignavi cum Clodio: simul cum dono designavit templo finīs, L.—Ellipt.: multos modios salis simul edendos esse (sc. cum amicis): memor Mutatae simul togae, H.: qui simul erant missi: trium simul bellorum victor (sc. gestorum), L.—Poet., with abl: simul his, H.: Quippe simul nobis habitat, O.—Of concurrence in thought, followed by et, et... et, atque, or -que, at the same time, at once, together, as well, both: simul et cursu et spatio pugnae fatigati, Cs.: Q. Hortensi ingenium simul aspectum et probatum est: quae simul auxilio tribunicio et consensu plebis impediri coepta, L.: obruit animum simul luctus metusque, L.: pulvere simul ac sudore perfusum, Cu.: simul et cohors invasit, et ex omnibus oppidi partibus concurrerunt, L.—After simul, et often has the force of etiam: simul et illa omnia ante oculos vestros proponite, etc.: legati iam reverterant... simul venerant et ab rege Perseo oratores qui, etc., L.—Following a conj. (et simul or simulque), at the same time, also, further, likewise: postquam Rutilium consedisse accepit, simulque ex Iugurthae proelio clamorem augeri, S.: tantum faciam ut notam apponam... et simul significem, etc.: quod eo liberius ad te scribo, quia nostrae laudi favisti, simulque quod, etc.— Introducing an independent sentence, at the same time, also, likewise: hoc proprium virtutis existimant... simul hoc se fore tutiores arbitrantur, Cs.: tibi (Apollo) decimam partem praedae voveo. Te simul, Iuno, precor ut, etc., L.—With enim: augeamus sane suspicionem tuam; simul enim augebimus diligentiam.—Implying a connective, and at the same time, and also: ei Verres possessionem negat se daturum, ne posset patronum suum iuvare, simul ut esset poena quod, etc.: nihil horum... discere cum cerneret posse, simul et tirocinio et perturbatione iuvenis moveretur, etc., L.—Repeated, in co-ordinate clauses, partly... partly, at once... and, not only... but at the same time, though... yet also: adeo simul spernebant, simul metuebant, L.: simul Aenean in regia ducit Tecta, simul indicit, etc., V.: consul ad Phylan ducit, simul ut praesidium firmaret, simul ut militi frumentum divideret, L.; cf. Ille simul fugiens Rutulos simul increpat, V.: Germani frequentes in castra venerunt, simul sui purgandi causā, simul ut de indutiis impetrarent, Cs.—In subordinate temporal clauses, with atque or ac (less correctly as one word, simulac, simulatque), as soon as: L. Clodius, simul atque introductus est, rem conficit: simul atque sibi hic adnuisset dicebat, etc.: at mihi plaudo Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arcā, H.—With ut, as soon as, immediately after: simul ut, qui sint professi, videro, dicam.—With et, as soon as: simul et quid erit certi, scribam ad te: quam accepi simul et in Cumanum veni, upon my arrival.—With primum, as soon as ever: simul primum magistratu abiit, dicta dies est, L.—Alone, in the sense of simul atque, as soon as: Hic simul argentum repperit, curā sese expedivit, T.: simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur: simul concrepuere arma, hostis pedem rettulit, L.

    tum adv., of time    [3 TA-].—Of time past, then, at that time, in those times: placuit tum id mihi, T.: qui tum vexare cupiebant: vastae tum in his locis solitudines erant, L.: Caere, opulento tum oppido, L.: tum Staienus condemnatus est, i. e. in that trial.—In emphatic opposition to other advv. of time: tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopiā? T.: quae tabula, tum imperio tuo revolsa, nunc a me tamen deportata est: Et tum sicca, prius creberrima fontibus, Ide, O.—Of time present (only in orat. obliq., for nunc), now, at this time, then: quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore? if they were not now so, L.—Of time future, then, in that case, if that be done, thereupon: Tum meae... Vocis accedet bona pars, H.: confer sudantes, ructantes... tum intelleges, etc.: agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem, qui sciet, etc., L.—Of time indefinite, then, at such a time, in such circumstances, in this instance, if so: nam quid agimus, cum sevocamus animum?... quid, inquam, tum agimus, nisi, etc.?—Repeated, tum... tum, sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another: tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur: dictator tum appellare tum adhortari milites, L.—Of succession in time, then, thereupon, next, afterwards, forthwith: conlocari iussit hominem in aureo lecto... Tum ad mensam eximiā formā pueros iussit consistere: tum, prope iam perculsis aliis tribunis, A. Virginius Caesoni capitis diem dicit, L.—In a series, repeated, or with other advv. or conjj. varying the expression: ducem Hannibali unum e concilio datum (a Iove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.: tum... alias... tum... alias: tum... tum... aliquando: tum... tum... aut... aut: modo... tum autem.—Fig., of succession in thought, and then, besides, also, moreover, again, further, on the other hand: Quot me censes homines iam deverberasse, Hospites tum civīs? as well as, T.: faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur.—After a general clause with cum, introducing a particular or emphatic assertion: cum... tum, as... so, while... also, not only... but also, as... so especially: Quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere, T.: cum omnium rerum simulatio vitiosa est, tum amicitiae repugnat maxime: movet patres conscriptos cum causa tum auctor, L.—Cum, followed by tum vero, tum maxime, tum praecipue or tum inprimis, while... in particular, not only... but especially, while... above all, not only... but chiefly: cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.: cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc., Cs.: cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.— Cum, followed by tum certe, tum nimirum, tum etiam, tum quoque or tum praeterea, while... at least, as... so assuredly, both... and as well, not only... but moreover: at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis: cum memoriter, tum etiam amice, etc.: cum potestas maior, tum vir quoque potestati par, etc., L.—Referring to a temporal clause, with cum.—Of coincidence of definite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, even when, already when: tum, quom gratum mihi esse potuit, nolui, T.: cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur: tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret, L.—Of succession in time, then, next, at once, forthwith: id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit: cum muros defensoribus nudasset, tum Afros ad subruendum murum mittit, L.—Of indefinite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, at such times as, whenever: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adiungitur: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, O.—With ubi, of succession in time, then, next, at once, forthwith: ubi eorum dolorem cognovi, tum meum animum in illos proposui: ubi spectaculi tempus venit, tum orta vis, L.—Of indefinite time, ubi... tum, whenever: Post ubi tempust promissa iam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt, T.—With postquam or postea quam, of succession in definite time, then, at once: tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc., L.: posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc., as soon as.—In indefinite time, then, always: postquam commoditas prava dicendi copiam consecuta est, tum malitia praevertere urbīs adsuevit.—With ut, ut... tum, or tum... ut, when, after, as soon as: ut vero accessit cohortatio... tum vero filium seduxit: ut vero aquam ingressi sunt, tum utique egressis rigere corpora, L.—With quando, tum... quando, or quando... tum, when, as soon as: utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent.—With dum, then, meanwhile: dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit, V.—With quam diu, then, so long: qui, quam tibi amicus non modo tum fuerit quam diu tecum in provinciā fuit, verum, etc.—With a relative, then, at that time: Quā tempestate Paris Helenam innuptis iunxit nuptiis, Ego tum gravida expletis iam fui ad pariendum mensibus, C. poët.—With an abl absol., then, thereafter, at once: ut morte eius nuntiatā tum denique bellum confectum arbitraretur: ita rebus divinis peractis tum de bello dictator rettulit, L.—Fig., in a conclusion after cum or si, then, therefore, consequently, in that case: cum magnus numerus deesset, tum iste homo coepit, etc.: quid tum quaeso, si hoc pater resciverit? T.: Si quidem me amaret, tum istuc prodesset, T. —In particular phrases, iam tum, already at that time, as soon as that: iam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri, T.: ut mihi iam tum divinasse ille videatur hanc urbem esse, etc.—Tum demum or tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, as late as that: tum demum Liscus, quod antea tacuerat, proponit, Cs.: quo cum venerimus, tum denique vivemus.—Tum primum, tum primo, or tum deinde, then first, then for the first time, not till then: ludorum gratiā, quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset: tum primo, L.: quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia conlegae subrogando habuit, L.— Hic tum, at this point, just here, just then: hic tum iniectus est hominibus scrupulus.—With emphatic particles, tum vero, tum enim vero, or enim vero tum, then indeed, just then, at that crisis, then if not before, then: discedit a Melino Cluentia. tum vero illa egregia mater palum exsultare... coepit: Quae postquam frustra temptata rogumque parari... Sensit, Tum vero gemitūs... Edidit, O.—Tum quidem, at that time, thereupon, then at least: et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem, etc.—Ne tum quidem, not even then: num quis horum miser hodie? ne tum quidem, post spiritum extremum.—Tum maxime or tum cum maxime, especially at that time, chiefly then, just then, precisely at that time: quem provincia tum maxime exspectabat: regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti, at that very time, L.—Etiam tum, even then, even at that time, even already, even yet: totum se Servilio etiam tum tradidit: Ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos, not yet long, O.—Tum quoque, also then, then likewise, then as before, then too, then once more, even then: tum quoque homini plus tribui quam necessitati: tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis, L.—Tum autem, and then, besides further, moreover, nay even, statim se ad hominis egentis, tum autem iudicis, familiaritatem se applicavit: tanta enim tempestas cooritur... tum autem nives proluit, etc., Cs.— Tum ipsum, at that very time, just then, even then: id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere.—Quid tum? what then? what next? what further?: dic; cras est mihi Iudicium. quid tum? T.: videsne abundare me otio? A. quid tum?

    nec or neque (in nec the negation is more prominent, in neque the connective), adv. and conj.    [1 ne+que].    I. Without a correl. particle, and not, also not, nor: quia non viderunt, nec sciunt: delubra esse in urbibus censeo, nec sequor magos, etc.—Negativing a single word: illa se negat, Neque eum aequom ait facere, T.: Et vidi et perii, nec notis ignibus arsi, O.: nec dubie ludibrio esse miserias suas, L.: nec idcirco minus: neque eo minus, L.: neque eo secius, N.—With adversative particles, nor yet, nor however, and yet not, but yet not: castra propere movit... Neque tamen Antonius procul aberat, S.: nec despero tamen: neque vero multum interest.—With enim, for... not, and in fact... not, and yet... not: neque enim erat cuiquam dubium: nec enim' licebat: Dixerat haec Tellus, neque enim tolerare potuit, etc., O.—With non (sometimes written necnon), introducing an emphatic affirmation, and assuredly, and certainly, and besides, and indeed: neque haec tu non intellegis: Tunc mihi praecipue, nec non tamen ante, placebas, O.: neque non me tamen mordet aliquid.—Poet., as a mere connective, also, besides, as well, too: Nec non et gemini custodes Praecedunt, V.—With dum (sometimes written necdum), and not yet, nor yet: si scis, neque dum Romā es profectus, scribas, etc.: necdum tamen ego Quintum conveneram.— Introducing a negative clause of purpose, result, or command, and... not: recordare enim... nec hoc pertimueris: profanum esto, neque scelus esto, L.: Transque caput iace, nec respexeris, V.: (diem) lucro Appone, nec dulcīs amores Sperne, H.: date munera templis, Nec timidā gaudete fide, O.: Nec tu mensarum morsūs horresce, V.: nec tempora perde precando, O.: nunc ut ea praetermittam, neque eos appellem, etc.: ut secundae classis vocarentur, nec umquam descenderent, L.: orare coepit, ne enuntiaret nec se proderet, N.: conspirasse, ne manūs ad os cibum ferrent, nec os acciperet datum, L.—Praegn., and not even, not even, and... too: cum praesertim nec nos temperemus imperiis, L.: ne quid praeter sonum linguae, nec eum incorruptum, retinerent, L.: equi non velocitate conspicui; sed nec docentur, etc., T.—Without connective force, not: magistratus nec oboedientem civem coërceto: alter, qui nec procul aberat, L.—    II. With a correlative particle.—With neque or nec, neither... nor: nam certe neque tum peccavi, cum... neque cum, etc.: mors nec ad vivos pertineat nec ad mortuos: haec si neque ego neque tu fecimus, T.: Sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus usquam, Iu.: nemo umquam neque poëta neque orator fuit, qui, etc.—Followed by et or -que in an affirmative clause, on the one hand not... and on the other hand; not only not... but also: id neque amoris mediocris et ingeni summi iudico: ut neque vestitūs praeter pellīs haberent quicquam, et lavarentur in fluminibus, Cs.: ut neque bonus quisquam intereat, paucorumque poenā vos salvi esse possitis.—Preceded by et in an affirmative clause, on the one hand... on the other not, not only... but also not: ego vero et exspectabo ea quae polliceris neque exigam nisi tuo commodo: patebat via et certa neque longa.

    sed or (old) set, conj.    [old abl. of sui; cf. 2 se].—After a negative clause and introducing a direct opposition, but, on the contrary, but also, but even, but in fact: Non cauponantes bellum, sed belligerantes, Enn. ap. C.: oti fructus est non contentio animi, sed relaxatio: nemo iudicium reprehendit, sed legem.—Introducing a climax, usu. in the formula, non modo or non solum... sed, or sed etiam, not only, not merely... but, but also, but even, but indeed: non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum: iudicetur non verbo, sed re, non modo non consul, sed etiam hostis Antonius, not only not... but even: omnia eius non facta solum, sed etiam dicta meminisset: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam, etc.: multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum, L.—After non (in the sense of non modo): qui se non opinari, sed scire, non audivisse, sed vidisse dicit: non infimam plebem accendere sed ipsa capita plebis, L.—After ne... quidem (more emphatic than non modo): tu porro ne pios quidem, sed piissimos quaeris, I will not say virtuous men, but the most virtuous.—Restrictive, but, yet, however: est ille quidem valde severus, sed abhorret ab huius saeculi licentiā: paulo sedatiore tempore est accusatus, sed eādem fere lege: difficile factu est, sed conabor tamen: plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes, S.—In a transition: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?: sed ad instituta redeamus: sed, si placet, in hunc diem hactenus.—Often after a parenthesis, but, now, I say: quos Metellus (facio iniuriam viro mortuo), sed ille consul, tum, etc.—With quid autem, in impatient questions: sed quid pertimui autem belua? but why in the world? T.: Sed quid ego hae autem nequiquam ingrata revolvo? V.—With vero, but in fact, but actually: nec iam cum Aq<*>io, sed vero cum Paullis confe. rendum!; cf. sed enim vero cum detestabilis res sit, quid, etc.? L.—Ellipt., with enim: sed revertor ad crimen; sed enim haec illius viri mentio vocem meam fletu debilitavit, but (I speak with difficulty), for, etc.: Progeniem sed enim Troiano a sanguine duci Audierat, but (she was in dread), for she had heard, etc., V.—In a climax, without a preceding negative, but, but in fact, but also: hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit.

    ad-dō didī, ditus, ere    [do], to put to, place upon, lay on, join, attach: album in vestimentum, i. e. appear as a candidate, L.: turrim moenibus, O.: me adde fraternis sepulcris, lay me too in my brother's tomb, O.: nomina (alcui), confer, O.: frumentis labor additus, i. e. a blight falls, V.— Hence, fig., to bring to, add to: fletum ingenio muliebri: addere animum (animos), to give courage, embolden: mihi quidem addit animum, T.: animos cum clamore, O.: verba virtutem non addere, impart, bestow, S.: iram, O.: viresque et cornua pauperi, H.: ductoribus honores, V.: spumantia addit Frena feris, puts on, V.: vatibus addere calcar, apply the spur, H.—Esp., to add by way of increase, join, annex: tibi dieculam addo? give a further respite, T.: verbum si addideris, if you say another word, T.: adimunt diviti, addunt pauperi, increase the poor man's little, T.: addam Labienum, will name Lu. too: addita alia insuper ignominia, L.: contumeliam iniuriae, Ph.—Poet.: noctem addens operi, giving also the night to the work, V.: numerum divorum altaribus addit, i. e. adds one to their number, V.: incesto addidit integrum, confounds with, H.: periturae addere Troiae Te, involve you also in, V.: addit opus pigro, gives more work, H.: nugis addere pondus, make much of, H.: laborem ad cottidiana opera, Cs.: ad ter quinos annos unum addiderat, was sixteen years old, O.: multas res novas in edictum, make essential additions to, N.: addunt in spatia, i. e. add course to course, outdo themselves, V.: gradum, L.: addidit, ut, etc. (of an addition to a picture), O.— Introducing a supplementary thought, add to this, consider also, remember too, moreover...: adde istuc sermones hominum: adde hos praeterea casūs, etc., H.: adde huc quod mercem sine fucis gestat, H. — Poet.: Imperiumque peti totius Achaïdos addit, O.: Addit etiam illud, equites non optimos fuisse: satis naturae (vixi), addo, si placet, gloriae.

    eādem adv.    [ abl f. of īdem; sc. viā], by the same way: ventum est, eādem quā, etc.: revertens, L.: escendens descendensque, S. — At the same time, likewise, T. I II III IV

   et adv.    and conj.    I. adv., adding to a fact or thought, also, too, besides, moreover, likewise, as well, even: Ph. vale. Pa. et tu bene vale, T.: ‘tu tuom negotium gessisti bene.’ Gere et tu tuom bene: et Caelius profectus... pervenit, Cs.: et alia acies fundit Sabinos, L.: nam et testimonium saepe dicendum est: qui bellum gesserint, quom et regis inimici essent: id te et nunc rogo: Romulus et ipse arma tollens, L.: amisso et ipse Pacoro, Ta.: spatium non tenent tantum, sed et implent, Ta.—    II. As conj, and, as the simplest connective of words or clauses: cum constemus ex animo et corpore: dixerat et conripiunt spatium, V.: Xerxes et duo Artaxerxes, Macrochir et Mnemon, N.—After a negat., but: portūs capere non potuerunt, et infra delatae sunt, Cs.—After an emphatic word: hoc et erit simile, etc. (i. e. et hoc): Danaūm et... Ut caderem meruisse manu (i. e. et meruisse ut Danaūm manu cederem), V.: vagus et sinistrā Labitur ripā, H. — Regularly, either et introduces the second and each following word or clause, or no connective is used: Alco et Melampus et Tmolus, Alco, Melampus and Tmolus: et ipse bonus vir fuit, et multi Epicurei et fuerunt et hodie sunt et in amicitiis fideles et in omni vitā constantes et graves: Signini fuere et Norbani Saticulanique et Fregellani et Lucerini et, etc. (sixteen times), L.: sequebantur C. Carbo, C. Cato, et minime tum quidem Gaius frater, etc. —But the rule is often violated: consulibus, praetoribus, tribunis pl. et nobis... negotium dederat: fuere autem C. Duellius P. Decius Mus M. Papirius Q. Publilius et T. Aemilius, L.: abi, quaere et refer, H.: It, redit et narrat, H.—After multi, plurimi, tot (where no conj. is used in English): multae et magnae Cogitationes, many great thoughts: plurima et flagitiosissuma facinora, S.: tot et tantae et tam graves civitates.—Repeated, both... and, as well... as, on the one hand... on the other, not only... but also: et haec et alia: et in circo et in foro: Iovis Et soror et coniunx, V.: et publice et privatim: et est et semper fuit: et oratio et voluntas et auctoritas, as well... as... and.—The second or last et often introduces a climax, both... and in particular: homo et in aliis causis versatus et in hac multum versatus.— Corresponding with neque, both... and not, both not... and: via et certa neque longa: nec sapienter et me invito facit, both unwisely and against my protest: quia et consul aberat nec facile erat, etc., L.—Corresponding with -que, deinde, tum, instead of another et: et Epaminondas cecinisse dicitur, Themistoclesque, etc.: uti seque et oppidum tradat, S.: tela hastaque et gladius, L.: et in ceteris... tum maxime in celeritate: et publicani... deinde ex ceteris ordinibus homines.—After a negative, uniting two words or phrases: non errantem et vagam, sed stabilem sententiam: Nec pietate fuit nec bello maior et armis, V.—Uniting two words which form one conception: habere ad Catilinam mandata et litteras: pateris libamus et auro, V.: cernes urbem et promissa Moenia, V.: omnium artium ratio et disciplina, systematic cultivation: quam (medicinam) adfert longinquitas et dies, time: crescit oratio et facultas (i. e. dicendi facultas): a similitudine et inertiā Gallorum separari, from resembling their lack of enterprise, Ta.—Et non, and not, instead of neque: patior, iudices, et non moleste fero: exempla quaerimus et ea non antiqua: uti opus intermitteretur et milites contineri non possent, Cs.: pro decore tantum et non pro salute, L.: tantummodo in urbe et non per totam Italiam, S.: me ista curasse et non inrisisse potius, etc.; cf. otioso vero et nihil agenti privato: temere et nullo consilio: heredes sui cuique liberi, et nullum testamentum, Ta. — Adding a general to a special term, or a whole to one or more parts, and the rest, and all: Chrysippus et Stoici, and the Stoics in general: ad victum et ad vitam: procul ab Syracusis Siciliāque, L.—Adding a special to a general term, or a part to a whole, and in particular, and especially: si te et tuas cogitationes et studia perspexeris: tris (navīs) In brevia et Syrtīs urguet, V.: regnum et diadema, H. — Adding an explanation or enlargement of the thought, and indeed, and in fact, and moreover, and that, and besides: errabas, Verres, et vehementer errabas: hostis et hostis nimis ferus: cum hostis in Italiā esset, et Hannibal hostis, L.: te enim iam appello, et eā voce, ut, etc.: id, et facile, effici posse, N.: et domi quidem causam amoris habuisti: pictores, et vero etiam poëtae.—Introducing a parenthesis: ad praetorem— et ipse ita iubebat—est deductus, L.—Adding a result after an imper, and then, and so: Dic quibus in terris, et eris mihi magnus Apollo, V.—Introducing a strongly contrasted thought, and yet, and in spite of this, and... possibly, but still, but: et dubitas, quin sensus in morte nullus sit?: animo non deficiam et id perferam: in amicitiā nihil fictum (est), et quicquid est, id est verum.—After an expression of time, introducing a contemporaneous fact, and, and then, when, as: haec eodem tempore referebantur, et legati veniebant, Cs.: eādem horā Interamnae fuerat et Romae: simul consul de hostium adventu cognovit, et hostes aderant, S.—Introducing an immediate sequence in time, and then, when: Tantum effatus et in verbo vestigia torsit, V.: vixdum ad se pervenisse et audisse, etc., L.—Introducing the second term of a comparison, as, than, and: Nunc mihi germanu's pariter animo et corpore, T.: quod aeque promptum est mihi et adversario meo: haudquaquam par gloria sequitur scriptorem et actorem, S.: aliter docti et indocti.—Adversative, but, yet: gravis, severus, et saepius misericors, Ta.: magna corpora et tantum ad impetum valida, Ta.

    etiam adv. (rarely conj.)    [et + iam].    I. Of time, now too, yet, as yet, even yet, still, even now: incertus sum etiam quid sim facturus, T.: cum iste etiam cubaret, introductus est: Invalidus etiamque tremens, etiam inscius aevi, V.: quamdiu etiam, how much longer: non dico fortasse etiam quod sentio: cuius iam etiam nomen invitus audio, to this day.—Adding a fact or thought, and also, and furthermore, also, likewise, besides, and as well: Ad haec mala hoc mihi accedit etiam, T.: Unum etiam donis istis Adicias, V.: caret epulis, caret ergo etiam vinolentiā: quae forsitan alii quoque etiam fecerint: ut in pace semper, sic tum etiam in bello, then too: non modo auctoritates, sed etiam imperium.—    II. Praegn., to introduce a stronger statement, and even, nay, even: quae omnes docti summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt: satis armati fuerunt, etiam nullis armis datis: civitas improba antea non erat; etiam erat inimica improborum, nay, rather: Immo etiam, qui hoc occultari facilius credas dabo, T. — To heighten the force of a comparative, yet, still: an quid est etiam amplius? T.: dic etiam clarius: ad Alesiam magna inopia, multo etiam maior ad Avaricum, Cs.—    III. Meton., in affirmation, certainly, granted, by all means, yes indeed, yes: Pa. Nil aliud dicam? Ba. etiam, T.: aut etiam, aut non respondere: An. Num quid subolet patri? Ge. nil etiam, nothing at all, T. — Now, what? pray?: Etiam caves, ne videat te aliquis? are you on your guard, pray? T.: is mihi etiam gloriabitur? etc., is he going to boast after this?—At once, forthwith, now: Vide etiam sodes, ut, etc., T.: etiam tu hinc abis? T.—In the phrase, etiam atque etiam, again and again, constantly, repeatedly, persistently: etiam atque etiam cogita, T.: etiam atque etiam argumenta cum argumentis comparare: promissa adfirmare, L.: adspice, H.—    IV. With enclitic particles.—With dum, hitherto, even till now, still, even yet: neque etiam dum scit pater, T.: cum poteris igitur (veni), quoniam etiamdum abes.—With num, still, even yet: cum tristis hiemps etiamnum saxa Rumperet, V.— With nunc, yet, till now, still, even now, even to this time, even at this time: Etiam nunc hic stas? T.: vos cunctamini etiam nunc, quid faciatis? S.: dubitate etiam nunc, si potestis: homo tribunatum etiam nunc spirans, L.: nullo etiam nunc usu rei militaris percepto, till that time, Cs.: sparsis etiam nunc pellibus albo, V.—With si, even if, although, albeit: Etiam si dudum fuerat ambiguum, Nune non est, T.: ego etiamsi omnia dixero, nequaquam, etc.: etiam si lex faciat potestatem, tamen existiment, etc.—With tum, even then, even at the time, till that time, till then, still: etiam tum patrem in hominum numero putabat: etiamtum Agricola Britanniam obtinebat, Ta.: quod acres sint etiam tum, cum, etc., even at times when.—With tunc, even at that time, even yet: Hannibalem armis etiam tunc invictum voluptate vicit.

    īdem eadem, idem （gen. ēiusdem; plur nom. eīdem or īdem; dat. and abl. eīsdem or īsdem; the forms eōdem, eādem, eundem, etc., often disyl. in poetry), pron.    [2 I-+-dem (demonstr. suffix)], the same: Ille... praesens absensque idem erit, T.: īsdem legibus uti, Cs.: semper idem voltus: eodem modo omnīs causas agere: ad causas simillimas vel potius easdem: eodem tempore, Cs.: Non eadem est aetas, is changed, H.: tamquam alter idem, a second self: idem velle atque idem nolle, S.—Introducing an additional predicate, at the same time, likewise, also, furthermore: hoc idem reliquis deinceps fit diebus, Cs.: oratio grandis et eadem in primis faceta: vir innocentissimus idemque doctissimus: hiemes reducit Iuppiter, idem Submovet, H.: (Epicurus) cum optimam naturam dei dicat esse, negat idem esse in deo gratiam, nevertheless: Aedificas... et idem rides, etc., H. —With emphatic pronouns, also, the same, very, besides, at the same time: idem ego ille... idem inquam ego recreavi, etc.: ego idem, qui, etc.: cedo nunc eiusdem illius inimici mei de me eodem contionem: idem rex ille, qui, the very same, H.: cum et idem qui consuerunt et idem illud alii desiderent: idem iste Mithridates: ut verset saepe eandem et unam rem.—In comparisons, the same as, identical with, of the same meaning as: haec eodem tempore mandata referebantur, et legati veniebant, Cs.: vitast eadem ac fuit, T.: qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent, at the same time: eisdem fere verbis, ut actum disputatumque est: eādem ratione quā pridie resistitur, Cs.: idem abeunt, qui venerant: non quo idem sit servulus quod familia: tibi idem consili do, quod, etc.: fit idem, quasi natus non esset omnino: tibi mecum in eodem est pistrino vivendum: Invitum qui servat idem facit occidenti, H.: quod non idem illis censuissemus.

    item adv.,    likewise, besides, also, further, moreover, too, as well: Unus et item alter, T.: Lentulus, itemque ceteri, S.: Romulus augur cum fratre item augure: Contemplator item, cum, etc., V.— In the phrase, non item, but not, but by no means: maxumas Mihi agebat (gratias); aliis non item, T.: corporum offensiones sine culpā accidere possunt, animorum non item.—In comparison, just so, in like manner, after the same manner, likewise, also: si sis Natus item ut aiunt Minervam esse, T.: fecisti item uti praedones solent: uti optio item esset, quasi dedisset, etc., L.

    alius a, ud （gen. alīus; or m aliī, f aliae, all rare, alterīus is used instead; dat. aliī; nom plur. aliī, rarely alī), adj. pronom.    [2 AL-], another, other, different: in aliā causā (opp. in hac): aliis in civitatibus: condemnatus aliis criminibus: utrum hanc actionem habebis... an aliam quampiam: ne quam aliam quaerat copiam, T.: si alius legem tulisset, any one else: (hoc) alium, non me, excogitasse, some one else: num quid est aliud? Quid aliud tibi vis? T.: Sed quis nunc alius audet praeferre? etc., Iu. — Alia omnia (not omnia alia), everything else: alia omnia falsa sunt, virtus una, etc.: aliaeque volucres et Procne, and in particular, V.—Praegn. ( indef pron. understood), some other, any other, somebody else, something else: etiam si melius aliud fuit, tamen, etc.: utar post alio, si invenero melius, something else: siti magis quam aliā re accenditur, S.—Hence, ‘alio die’ dicere, of the augur, who, deeming the omens unfavorable, postponed the Comitia to some other day.—In comparisons, other than, different from: alium esse censes nunc me atque olim, T.: potest aliud mihi ac tibi videri: alia atque antea sentiret, N.: lux longe alia est solis ac lychnorum, is very different: nihil aliud nisi, nothing else but, only: amare nihil aliud est, nisi eum diligere, etc., is simply: ut nihil aliud nisi de hoste cogitet: si provincia alii quam Mario traderetur, S. — Nihil aliud quam, nothing else than, only: hostes quidem nihil aliud quam perfusis vano timore Romanis abeunt, L.: is intromissus... nihil aliud quam hoc narrasse fertur, L. — So, quid aliud quam? what else than?: quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, L.: num quid aliud praeter hasce insidias?: aliud, praeterquam de quo retulissent, dicere, L.—In distributive clauses, alius... alius; aliud... aliud, etc., one... another, the one... the other: alios excluserunt, alios eiecerunt: ut alias... auferretur, alius... occideretur.— Plur, some... others: quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Cs. — Partim, pars, or quidam often corresponds to alius: principes partim interfecerant, alios in exsilium eiecerant, N.: nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus, V.—Also with aliquis: putat aliquis esse voluptatem bonum; alius autem pecuniam. — Sometimes aliud... aliud, simply, one thing... another, different things: aliud est male dicere, aliud accusare: longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare, L. — Connected by atque or -que, the one and the other; now this, now that; different: eadem res... alio atque alio elata verbo: milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant, L.; cf. alias deinde alias morae causas facere, S.—In abridged expressions: fecerunt alii quidem alia quam multa, different men have done very many different things: alius ex aliā parte, from different quarters: dies alios alio dedit ordine Luna Felicīs operum, V.: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Cs.: alius alio more viventes, each in a different way, S.: cum alii alio mitterentur, in different directions, L.—Alius ex alio, super alium, post alium, one after another: ut aliud ex alio incidit, T.: alias ex aliis nectendo moras, L.: nos alia ex aliis in fata vocamur, V.—Meton., praegn., of another kind, different: nunc hic dies aliam vitam defert, alios mores postulat, T.: Huic aliud mercedis erit, V.: longe alia mihi mens est, S.: aliusque et idem Nasceris, H.—Hence, of a vote: in alia omnia ire (sc. vota), to go against (a motion), vote the other way. — With quam: iuvenis longe alius ingenio, quam cuius simulationem induerat, L.: non aliā quam, H. — With comp abl. (poet.): Neve putes alium sapiente bonoque beatum, H.: alius Lysippo, H. — Of that which remains of a whole, the rest, the remainder (for reliquus, ceteri): aliae naves, V.: (venti) praeter Iapyga, H.: ex aliis ei maximam fidem habebat, Cs.: inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit, L.; cf. ut omittam leges alias omnīs. — A second, the other (of two), another: eis (Catoni et Caesari) gloria par, sed alia alii, S.: duas (leges) promulgavit, unam... aliam, Cs.: duo deinceps reges, alius aliā viā, civitatem auxerunt, each in a different way, L.: alias partes fovere, the other side, Ta.: alius Achilles, a second, V.—With a subst., expressing the species, besides, also: virginitate aliisque caeremoniis venerabilis, and other (claims to respect, namely) observances, L.: Inde alias animas Deturbat, the rest, the shades, V. I II

    cōnsul ulis, m    [com-+2 SAL-], a consul; the highest magistracy of the Roman republic was vested in two consuls, chosen annually: ordinarius, for the full term (opp. suffectus, to fill a vacancy), L.: designatus, elect: consules creantur, Cs.: me consulem fecistis: ne sufficiatur consul, chosen to fill a vacancy: Consulis imperium, V.— In dates, defining the year; usu. abl absol.: Messalā et Pisone consulibus, in the consulship of, Cs.: a. d. V Kal. Apr. L. Pisone A. Gabinio consulibus (i. e. the 28th of March), Cs.: nobis consulibus: Consule Tullo, H.: Bibuli consulis amphora, H.: XL annis ante me consulem: ante vos consules: post L. Sullam Q. Pompeium consules. — Sing collect., the consuls, supreme magistracy: eo (iure) consulem usurum, L.: legatisque ad consulem missis, L.: nullius earum rerum consuli ius est, S.—In the title, pro consule ( abbrev. procos.), plur. pro consulibus, a vice-consul, deputy-consul, magistrate with consular powers; orig. given to a general sent to command an army: pro consule Quinctium subsidio castris mitti, L.: non oportere mitti privatum pro consule. — Also, to a consul whose military command was prolonged beyond his term of office: ut cum Philo consulatu abisset, pro consule rem gereret, L. — After Sulla's time, the consuls, when their year expired, assumed the chief magistracy in provinces designated by the senate, as pro consulibus: litterae a Bruto pro consule: ex litteris Bruti pro consule: qui pro consulibus sint ad urbem, Cs.; see also proconsul. — A proconsul: mortuus Claudius consul erat, L.: quaestor obtigit (Cato) consuli, N. — Poet.: non unius anni, i. e. not by election, but by nature, H.

    ipse    (old ipsus, T.), a, um, gen. ipsīus (rarely ipsius, V., disyl. T.), dat. ipsī, pron demonstr.    I. In gen., to express eminence or emphasis.    A. Self, in person (often rendered by an emphatic he, or by very, just, precisely): adest optume ipse frater, T.: ille ipse Marcellus: ipsa virtus: rex ipse Aeneas, V.: in ipsā arce habitare, L.: naturas quas Iuppiter ipse Addidit, V.: Audentīs deus ipse iuvat, O.: ego enim ipse cum eodem isto non invitus erraverim: eaque ipsa causa belli fuit, the very cause, L.: cui tutor is fuerat ipse, L.: iam id ipsum absurdum: Tullius eos ipsos deduxit, L.: eorum ipsorum facta: quid iuvat quod... si ipsum, quod veni, nihil iuvat? the mere fact.—As subst: atque ipsis, ad quorum commodum pertinebat, durior inventus est Caelius, Cs.: ex ipsā quaeram: agrum dare ipsi, qui accepisset, L.: ipsi omnia, quorum negotium est, ad nos deferunt.—    B. To emphasize one of the subjects of a common predicate.—With et, he too, himself in person, even he: deseret eos, cum habeat praesertim et ipse cohortīs triginta?: credo ego vos, soeii, et ipsos cernere, L.—With neque (cf. ne... quidem): pauca, neque ea ipsa enucleate dicta: primis repulsis Maharbal missus nec ipse eruptionem cohortium sustinuit, L.—With etiam: ipse etiam Fufidius in numero fuit.—With quoque: quia plebs SC solvit, ipsi quoque solutum voltis, L.—He for his part, he too, also, as well: litterae adlatae sunt a Clodiā, quae ipsa transiit, also in person: trīs ipse excitavit recitatores, he too: Hoc Rhipeus, hoc ipse Dymas omnisque iuventus Laeta facit, V.—    II. Esp.    A. As subst., of an eminent person: ipsus tristis, the master, T.: Pythagorei respondere solebant, ipse dixit, i. e. Pythagoras: lectica Mathonis plena ipso, the great man, Iu.: anseris ante ipsum iecur, before the host, Iu.—    B. Of oneself, spontaneously: de manibus delapsa arma ipsa ceciderunt: Ipsae lacte domum referent distenta capellae Ubera, V.—    C. Excluding others, by oneself, alone, mere, very: haec ipse suo tristi cum corde volutat, V.: ipso terrore ordines perturbant, Cs.: qui ipso nomine ac rumore defenderit: aestimando ipse secum, L.: ipsam aequitatem et ius ipsum amare, for its own sake: nunc ipsum, just now: tum ipsum, just then.—    D. With numerals, just, exactly, precisely: triginta dies erant ipsi, cum, etc.: ipsas undecim esse legiones: ipso vigesimo anno.—    E. In a reflexive clause.—With the subject emphat. opposed to other agents: non egeo medicinā, me ipse consolor: Artaxerxes se ipse reprehendit, N.: ipsa se virtus satis ostendit, S.: ut non modo populo R., sed etiam sibi ipse condemnatus videretur: qui ipsi sibi bellum indixissent.—With the object: omne animal se ipsum diligit: Lentulum, quem mihi ipsi antepono.—In place of se or suus.—For emphatic distinction: cum omnes se expetendos putent, nec id ob aliam rem, sed propter ipsos: quos, quidquid ipsis expediat, facturos arbitrabimur: pravitas consulum discordiaque inter ipsos, L.—To avoid ambiguity in the use of se or suus: ne aut suae magnopere virtuti tribueret aut ipsos despiceret, Cs.: legatos mittit, qui tantum modo ipsi liberisque vitam peterent, S.: nihil umquam audivi... nihil de re p. gravius, nihil de ipso modestius.—For se or sibi: inexperta remedia haud iniuriā ipsis esse suspecta, Cu.: rex propius ipsum considere amicos iubet, Cu.—With abl absol.: cum dies venit, causā ipse pro se dictā, damnatur (i. e. cum causam ipse pro se dixisset), L.: amisso et ipse Pacoro, Ta.—With abl. of gerund: deponendo tutelam ipse, in se unum virīs convertit, L.: agendo ipse, L.

    nōn adv.    [for old noenum, ne+oenum (unum)], not, by no means, not at all: hocine agis an non? T.: non erat abundans, non inops tamen: non est ita, iudices, non est profecto.—Before a negative, forming a weak affirmative: quod tamen fortasse non nollem, si, etc., might not object to.— After a negative, forming a strong affirmative: nihil non ad rationem dirigebat, everything.— Followed by ne... quidem, or nec... nec, continuing the negation: non fugio ne hos quidem mores: non possum reliqua nec cogitare nec scribere.—After a negative, repeating the negation with emphasis: ut nemo, non linguā, non manu, promptior haberetur, L.—Reversing a quality or thought, by no means, not at all, the reverse of, far from: non inimici mihi, Cu.: homo non aptissimus ad iocandum: non digna ferens (i. e. indigna), V.: non Invitus, gladly, H.: veri non dissimulator amoris, O.—With quod or quo, not that, not as if: non quod sola ornent, sed quod excellant: non quo sit servulus unus, idem quod familia, verum quia, etc.—With nisi, only: Non nisi vicinas tutus ararit aquas, O.—With vero, truly not: non vero tam isti quam tu ipse, nugator.—With modo or solum, followed by sed or verum, not only... but also: ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc., not only... not, but, etc.: tu id non modo non prohibebas, verum etiam approbabas: adsentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est.—With ita or tam, not so very, not particularly: simulacra non ita antiqua: non ita diu.— With fere, scarcely, hardly: non fere quisquam. —With si, not even if: iniussu tuo numquam pugnaverim, non si certam victoriam videam, L.: non si Opimium defendisti, idcirco, etc.— Much less: vix mehercule servis hoc eum suis, non vobis probaturum arbitrarer.—In a question expecting an affirmative answer: quid haec amentia significat? non vim? non scelus? non latrocinium?—In commands and wishes, for ne (poet.): non sint sine lege capilli, O.: Non Teucros agat in Rutulos, V.: non sit, qui tollere curet, H.—In an answer, no: aut etiam aut non respondere: exhereditavitne (pater filium)? Non.

    quoque     conj, also, too (after an emphatic word, cf. -que, etiam, atque): quā de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, Cs.: me scilicet maxime, sed proxime illum quoque fefellissem: patriae quis exsul Se quoque fugit? H.: quoque enim, L.: quoque igitur: Ego quoque etiam timida sum, T.: quando ne ea quoque vis proficeret, L.

I II

   ac    see atque.

    acerbitās ātis, f    [acerbus], bitterness, harshness, sourness: fructūs magnā acerbitate permixtos ferre, i. e. public rewards bringing also bitter trials. — Fig., harshness, bitterness, rigor, severity, hostility, hatred: severitatem in senectute probo, acerbitatem nullo modo: patria, L.: virus acerbitatis, the poison of malice: nomen vestrum odio atque acerbitati futurum, an object of bitter hatred. —Plur., grief, sorrow, pain, anguish, affliction: lacrimas in meis acerbitatibus effudisti: omnīs acerbitates perferre, Cs.